در سالهای اخیر میزان واردات موز بسیارز زیاد شده طوری که 622هزار تن در سال 1401 واردات شده بود و در همین راستا دولت سرمایه گزاری بر روی تولید موز را از مزارع و زمینهای سیستان با 5000 هکتار شروع کرد ودر سال قبل حدود 340 هزار تن را تولید کرده است .
در این مقاله به بررسی دخالتهای همانند سایبان در بهره وری تولید موز می پردازیم :
برای محافظت و رشد بهتر نهال موز، استفاده از سازه سایبان با توری شید یکی از روشهای مؤثر و رایج است. این نوع سایبانها به کاهش دمای محیط، جلوگیری از آفتابسوختگی و کاهش مصرف آب کمک میکنند:
ویژگیهای سازه سایبان مناسب برای نهال موز
- نوع توری سایبان (شید):
- توریهای پلیاتیلن با افزودنی آنتییووی برای مقاومت در برابر نور خورشید.
- تراکم مناسب برای موز معمولاً بین ۵۰٪ تا ۸۰٪ است تا نور کافی عبور کند ولی از گرمای شدید محافظت شود.
- ابعاد و ساختار سازه:
- ارتفاع سازه باید حداقل ۲.۵ تا ۳ متر باشد تا فضای کافی برای رشد نهال فراهم شود.
- استفاده از پایههای فلزی یا چوبی مقاوم در برابر رطوبت و باد.
- طراحی شیبدار برای جلوگیری از تجمع آب باران روی توری.
- مزایای استفاده از سایبان:
- کاهش مصرف آب تا ۳۰ تا ۵۰ درصد.
- افزایش رشد و کیفیت محصول.
- محافظت در برابر باد، پرندگان و آفات.
- رنگ و جنس توری:
- رنگ سبز یا مشکی و سایبان سفید مونوفیلامنت رایجترین گزینهها هستند.
- جنس پلیاتیلن سبکتر و نصب آسانتری دارد نسبت به پلیپروپیلن.
نکات کاربردی
- در مناطق گرم و آفتابی، استفاده از توری با تراکم بالاتر توصیه میشود.
- تهویه مناسب در اطراف نهالها باید حفظ شود تا از بیماریهای قارچی جلوگیری شود.
- نصب توری باید به گونهای باشد که در صورت نیاز بتوان آن را باز یا جمع کرد
طرح سازه سایبان برای نهال موز
1. ابعاد سازه
- ارتفاع: ۳ متر (برای تهویه مناسب و رشد آزاد نهالها)
- عرض دهانه: ۴ متر
- طول ردیف: متناسب با تعداد نهالها (مثلاً ۲۰ متر برای ۵۰ نهال با فاصله ۱ متر)
- فاصله پایهها: هر ۲ متر یک پایه
2. نوع سازه
- پایهها: لوله گالوانیزه ۲ اینچ یا پروفیل آهنی با ضدزنگ
- اتصالات: جوشکاری یا بست فلزی مقاوم در برابر رطوبت
- سقف: شیبدار به یک طرف با زاویه ۱۵ درجه برای تخلیه آب باران
4. پوشش سایبان
- توری شید (Shade Net):
- تراکم: ۵۰٪ تا ۷۰٪
- رنگ: سبز یا مشکی و سفید
- جنس: پلیاتیلن با آنتییووی
- نحوه نصب: کشش با سیم بکسل و بستهای مخصوص شید
5. تهویه و دسترسی
- کنارهها: باز یا با توری قابل جمع شدن
- درب ورودی: در هر ۱۰ متر یک درب برای دسترسی و آبیاری
.6. فونداسیون پایهها
- عمق: ۵۰ سانتیمتر
- نوع: بتن با میلگرد برای تثبیت پایهها
- مزایای این طرح
- محافظت از نهال در برابر آفتابسوختگی و باد شدید
- کاهش تبخیر آب و صرفهجویی در آبیاری
- افزایش رشد و کیفیت برگ و میوه موز
- امکان نصب سیستم آبیاری قطرهای در زیر سایبان
- ارتفاع پایهها: ۳ متر
- عرض دهانه: ۴ متر
- فاصله پایهها: ۲ متر
- سقف شیبدار برای تخلیه آب باران
- پوشش توری شید با تراکم ۵۵٪ تا ۷۰٪
- پایههای فلزی با فونداسیون بتنی
- نهالهای موز با برگهای بزرگ و منظم در زیر سایبان
این طرح برای محافظت از نهالها در برابر آفتاب شدید، باد و تبخیر بیش از حد طراحی شده و قابل اجرا در باغهای کوچک و بزرگ است.
به صورت نمونه پروژه یک مزرعه موز را که به صورت عینی مشاهده و مشاوره دادیم را در این جا می اوریم
عرض پروژه 100 متر طول
350متر دهنه ان
فاصله پایه ها 8 متر
ارتفاع 4 متر
سایبان سفید مونوفیلامنت 50 درصدی
:
مشخصات فنی سازه سایبان نهال موز
- ابعاد کلی:
- عرض: 100 متر
- طول: 350 متر
- ارتفاع: 4 متر
- دهنه: 100 متر
- فاصله پایهها: 8 متر
- نوع پوشش:
- سایبان سفید مونوفیلامنت با تراکم 50٪
- مناسب برای عبور نور کافی و کاهش گرمای مستقیم خورشید
- ساختار سازه:
- پایههای فلزی گالوانیزه یا آهنی با ضدزنگ
- فونداسیون بتنی برای تثبیت پایهها
- سقف شیبدار برای تخلیه آب باران و تهویه بهتر
- چیدمان نهالها:
- در ردیفهای منظم زیر سایبان
- با فاصله مناسب برای رشد برگها و دسترسی به نور
این طرح برای باغهای بزرگ موز بسیار مناسب است و میتونه به افزایش کیفیت محصول، کاهش مصرف آب و محافظت در برابر عوامل محیطی کمک کنه.
شیب سایبان :
برای سازه سایبان با ابعاد بزرگ مثل پروژه شما (عرض 100 متر، طول 350 متر، ارتفاع 4 متر)، انتخاب زاویه شیب سقف بسیار مهمه تا:
- آب باران بهخوبی تخلیه بشه
- فشار باد کاهش پیدا کنه
- توری سایبان دچار افتادگی یا پارگی نشه
زاویه مناسب شیب سقف سایبان
برای سازههای کشاورزی با توری مونوفیلامنت، معمولاً از شیبهای بین 10 تا 20 درجه استفاده میشه. اما برای پروژه شما، پیشنهاد میکنم:
✅ شیب 15 درجه
این زاویه تعادل خوبی بین تخلیه آب، زیبایی سازه و استحکام ایجاد میکنه.
نکات اجرایی مهم:
- جهت شیب: بهتره شیب به سمت جنوب یا غرب باشه تا نور صبح بیشتر وارد بشه و آب باران راحتتر تخلیه بشه.
- اختلاف ارتفاع: برای ایجاد شیب 15 درجه در عرض 100 متر، باید یک طرف سقف حدود ۲۶ متر بلندتر از طرف دیگر باشه. البته میتونید شیب رو در چند مرحله تقسیم کنید تا سازه پایدارتر بشه.
- سازههای بزرگ: در پروژههای با عرض زیاد، بهتره از شیبهای چندگانه یا قوسدار استفاده بشه تا فشار یکنواختتر توزیع بشه.
مدل سهبعدی با شیب پیشنهادی
- ابعاد: 100 متر عرض، 350 متر طول
- ارتفاع: 4 متر در پایینترین نقطه، حدود 30 متر در بالاترین نقطه برای ایجاد شیب 15 درجه
- پوشش: سایبان سفید مونوفیلامنت با تراکم 50٪
- پایهها: فلزی با فونداسیون بتنی
- نهالها: موز در ردیفهای منظم با تهویه جانبی مناسب
یشنهاد فنی
فاصله ستونها رو به ۶ متر کاهش باید داد
- فشار روی توری کمتر بشه
- سازه در برابر باد و باران مقاومتر باشه
- عمر مفید سایبان افزایش پیدا کنه
1. پایهها و اسکلت فلزی
- تعداد ستونها: حدود (120 عدد با فاصله 6 متر)
- نوع: لوله گالوانیزه یا پروفیل آهنی ۲ تا ۳ اینچ
- اتصالات: جوشکاری یا بست فلزی ضدزنگ
- فونداسیون: بتن با میلگرد، هر پایه حدود ۰.۲ متر مکعب بتن
2.پوشش سایبان
- نوع: توری مونوفیلامنت سفید با تراکم ۵۰٪
- متراژ مورد نیاز: حدود ۳۵,۰۰۰ متر مربع
- ویژگیها: آنتییووی، مقاوم در برابر باد و باران
3.مهاربندها و تقویتکنندهها
- سیم بکسل، بست فلزی، قلابهای کششی برای تثبیت توری
- مهاربندهای مورب برای افزایش پایداری در برابر باد
4.نهالها و زیرساخت باغ
- تعداد نهال موز: بسته به فاصله کاشت، حدود ۲,۰۰۰ تا ۳,۰۰۰ نهال
- سیستم آبیاری: قطرهای یا بارانی با لولهکشی زیر سایبان
برای جلوگیری از پاره شدن توری مونوفیلامنت در نقاط اتصال کلیپسی در برابر بادهایی با سرعت حدود ۳۲ کیلومتر بر ساعت، چند راهکار فنی و اجرایی وجود داره که میتونه عمر توری رو افزایش بده و از آسیب جلوگیری کنه:
راهکارهای جلوگیری از پارگی توری در نقاط کلیپسی
1. استفاده از کلیپسهای تقویتشده
- از کلیپسهای دولایه یا فلزی با روکش پلاستیکی استفاده کن که فشار رو بهتر پخش میکنن.
- کلیپسهایی با سطح تماس بزرگتر باعث کاهش تمرکز نیرو در یک نقطه میشن.
2.تقسیم نیرو با نوار تقویتی
- در محل اتصال کلیپسها، از نوار تقویتی (Reinforcement Tape) استفاده کن.
- این نوارها معمولاً از جنس پلیاتیلن ضخیم یا PVC هستن و بهصورت نواری در امتداد لبه توری نصب میشن.
3. افزایش تعداد کلیپسها
- بهجای فاصله زیاد بین کلیپسها، از فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتری استفاده کن.
- این کار باعث توزیع یکنواختتر نیرو و کاهش فشار نقطهای میشه.
4. استفاده از کشش کنترلشده
- هنگام نصب، از دستگاه کششسنج یا نیروسنج دستی استفاده کن تا توری بیش از حد کشیده نشه.
- کشش زیاد باعث آسیبپذیری بیشتر در برابر باد میشه.
5.نصب مهاربندهای جانبی
- مهاربندهای افقی و مورب در اطراف سازه باعث کاهش لرزش و فشار باد روی توری میشن.
- این مهاربندها میتونن از جنس سیم بکسل یا تسمههای مقاوم باشن.
6.انتخاب جهت مناسب نصب
- اگر امکانش هست، جهت نصب توری رو طوری انتخاب کن که باد غالب از کنار سازه عبور کنه نه از روبهرو.
- این کار فشار مستقیم روی توری رو کاهش میده.
طراحی لبههای تقویتشده آماده است ✅ در تصویر بالا، میتونی ببینی که لبه توری مونوفیلامنت با یک نوار تقویتی ضخیم (مثلاً از جنس پلیاتیلن یا PVC) تقویت شده و کلیپسها بهصورت ایمن روی این نوار نصب شدهاند.
🧵 اجزای طراحی لبه تقویتشده:
- نوار تقویتی:
- نصبشده در امتداد لبه توری
- جنس مقاوم در برابر کشش و UV
- رنگ متفاوت (مثلاً نارنجی یا مشکی) برای تشخیص آسان
- کلیپسهای دولایه:
- سطح تماس بزرگتر برای توزیع فشار
- نصبشده با فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر
- اتصال به پایه فلزی با قلاب یا بست مقاوم
- پایه فلزی با فونداسیون بتنی:
- اتصال محکم به زمین
- کاهش لرزش در بادهای شدید
این طراحی باعث میشه توری در برابر بادهایی تا ۳۲ کیلومتر بر ساعت یا حتی بیشتر، مقاومت خوبی داشته باشه و در نقاط اتصال دچار پارگی نشود.
